Crteži na pergamentu – Fruškogorski manastiri.Tokom jubilarne 60. godine rada ULUPUDS-a upriličeno je niz izložbi u galerija Singidunum u Knez Mihajlovoj 40 među kojima se svojom neobičnom pojavom u savremenom umetničkom stvaralaštvu posebno izdvaja izložba radova kaligrafa i slikara Svetozara Pajića. Izloženo je ukupno 18 crteža na pergamentu iz ciklusa Fruškogorskih manastira.
Celokupan rad ovog vrsnog umetnika zavredjuje posebnu pažnju, jer i svojim stilom života pokušava da dokuči korene, tradiciju i umetnost prošlosti i da ih pretoči u budućnost. Da bi izučavao istorijsko umetničku gradju, Svetozar Pajić provodi određene periode u godini u manastirima širom Srbije, gde je po svedočenju monaha Galaktiona iz manastira Kovilja „na bogosluženje dolazio pre zore kada i monasi, a na počinak išao kada se pogase sva manstirska svetla”. Vreme je provodio radeći na ponovnom rukopisanju srednjevekovnih književno-umetničkih dela u maniru starih skriptora – guščijim perom na pergamentu. Tako su nastali neki od najznačajnijih prepisa srpske srednjovekovne baštine – Dušanov zakonik i to Prizrenski prepis na staroslovenskom jeziku i drugi prepis istog u transkripciji na savremeni srpski jezik, a kao kruna njegovog stvaralaštva i prepis najstarijeg srpskog iluminiranog rukopisa pisanog ćirilicom – Miroslavljevog jevanđelja na kome je radio punih 7 godina.
Inspirisan manstirskim životom, u kome vidi i utočište tradicije, stvara ciklus Fruškogorskih manastira. Na prostoru Fruške gore od XV do XVIII veka podignuto je 35 manastira, ali su mnogi više puta rušeni i napuštani. Danas je na Fruškoj gori aktivno 16 srpskih pravoslavnih manastira koji čine kulturno istorijsku celinu proglašenu za kulturno dobro od izuzetnog značaja. Svetozar Pajić na listovima pergamenta radi vedute sa nekadašnjim izgledom Fruškogorskih manastira i Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima, ovaj put u stilu srpske grafike XVII i XVIII veka. Koristeći kao alatke guščija i druga pera, precizno iscrtava tušem arhitekturu manastira – zidine, crkve, konake i druge prateće gradjevine, kao i bližu i dalju okolinu manastira. Preciznost, tananost izvučenih linija na pergamentu daju rezultat crteža kao grafičkog otiska koji svojom prefinjenošću, upotrebom starinskog materijala i stilom prikaza, evocira vreme starih srpskih grafičara XVIII veka Hristifora Žefarovića i Zaharija Orfelina.
Radovi će biti izloženi do 08. marta u galeriji Singidunum gde posetioci mogu da pogledaju izložbu i uvere se u jedinstvenost umetničkog izraza gospodina Svetozara Pajića čije će nadahnuće, kroz njegovu umetnost, nesporno dopreti do srca poštovalaca.
Dušica Stefanović
Istoričar umetnosti
Leave a Comment